ماجرای کودکانی که کار می‌کنند؛ اما متولی ندارند
برای آنکه آمار دقیقی از تعداد کودکان کار به‌دست بیاوریم باید اطلاعات 11 ارگان درگیر با این کودکان را در کنار اعداد مرکز آمار ایران، جمع و تقسیم کنیم.
به این ترتیب در حالی که سازمان بهزیستی در آخرین آمار خود از وجود یک میلیون کودک کار در ایران خبر می‌دهد، آخرین اطلاعات مرکز آمار اعلام می‌کند که 1 میلیون و 700 هزار کودک ایرانی به‌صورت مستقیم درگیر کار هستند؛ در این آمار کودکانی که پاره‌وقت یا در کنار خانواده کار می‌کند یا حتی کودکان مهاجر لحاظ نشده است و اگر این بچه‌ها نیز به عدد بالا اضافه شوند رقم درشت‌تری می‌شود؛ جمعیتی که کسی متولی رسیدگی به مشکلاتشان نمی‌شود.
نقش سازمان رفاه شهرداری تهران
اکنون در پایتخت، متولی موقت ساماندهی کودکان کار سازمان رفاه شهرداری است؛ اما مدیران این سازمان، مسئول اصلی این وظیفه را دولت و سازمان بهزیستی می‌دانند؛ رضا جهانگیری‌فر، معاون امور اجتماعی سازمان رفاه شهرداری تهران در این باره به ایسنا می‌گوید که جمع‌آوری کودکان کار در دستور کار سازمان رفاه نیست و این سازمان فقط کودکانی را که تکدی‌گری مستقیم می‌کنند، جمع‌آوری و به مراکز بهزیستی تحویل می‌دهد تا فرآیند ساماندهی آنان انجام شود.البته مسئولان این سازمان علاوه بر جمع‌آوری، طرح پیشگیری از آسیب‌های کودکان کار و حمایت از آنان را نیز در دستور کار دارد؛ یعنی بعد از جمع‌آوری آنان را در اختیار گروه‌های مردم‌نهاد قرار می‌دهد تا با استفاده از ظرفیت خیران به کودکان کار خدماتی نظیر سوادآموزی ارایه کنند؛ حسین زارع صفت مدیرعامل این سازمان نیز چندی پیش گفته بود که برآورد شهرداری تهران این است که بیش از ۸ هزار کودک کار خیابانی در سال فقط در تهران، به ویژه مناطق محروم دیده می‌شوند که شهرداری از طریق مراکز شناسایی و ساماندهی موقت کودکان کار و خیابانی مستقر در پایانه‌های سطح شهر، مراکز خدمات اجتماعی شهرداری مناطق و واحدهای گشت جمع آوری کودکان خیابانی، به شناسایی آنها می‌پردازد.
بهزیستی پول ندارد
با وجود آنکه مسئولان شهرداری تهران برابر قانون، بهزیستی را متولی رسیدگی به مشکلات کودکان کار می‌دانند و اعلام می‌کنند که از منظر قانونی، شهرداری اجازه نگهداری از کودکان را در مراکز متعلق به خود را ندارد، بهزیستی زیر بار این مسئولیت نمی‌رود .همایون هاشمی، رییس سازمان بهزیستی کشور به خبرگزاری تسنیم در این باره می‌گوید: ساماندهی کودکان کار و خیابانی فقط وظیفه بهزیستی نیست و شهرداری هم باید پای کار بیاید.این در حالی است که ساختار اولیه ساماندهی کودکان کار و خیابان از سال ۸۰ در دستور کار دولت، سازمان بهزیستی، شورای اجتماعی وزارت کشور و شهرداری‌ها قرار گرفت و به موجب آیین‌نامه مصوب سال ۸۴ دولت، سازمان بهزیستی به‌عنوان متولی رسمی موظف شد با همکاری و مشارکت شهرداری‌ها، انجمن‌های خیریه و تشکل‌های غیردولتی اقدام به شناسایی، پذیرش و توانمندسازی کودکان کار و خیابان در مراکز استان‌ها کند؛ البته بهزیستی در این راه می‌تواند از کمک مردم و هر نهاد دیگری نیز بهره ببرد؛وظیفه‌ای که بعد از گذشته 8 سال هنوز هم حتی در قالب طرح و برنامه‌ای مشخص اجرا نشده است. رییس سازمان بهزیستی بخشی از این مشکل را گردن بودجه می‌اندازد و اعلام می‌کند که اعتباری درباره ساماندهی و نگهداری کودکان کار و خیابانی به بهزیستی پرداخت نشده است و بهزیستی در چند سال اخیر بیش از وظایفش عمل کرده است.
همه دست‌اندرکاران حوزه کودک
اوضاع وقتی پیچیده‌تر می‌شود که محمد انواری، سرپرست کمیته امداد امام خمینی(ره) در نشست خبری سالانه خود درباره سازمان‌های درگیر با مساله کودکان کار به «حمایت» می‌گوید: فقط سازمان بهزیستی مسئول ساماندهی این کودکان نیست و 11 سازمان دیگر شامل شهرداری، وزارت کار، سازمان بیمه، صدا و سیما، نیروی انتظامی، هلال احمر، دادگستری، کمیته امداد، تأمین اجتماعی و وزارت بهداشت در قبال کودکان کار مسئولیت مستقیم دارند. با اینکه انواری در نشست یادشده کمیته امداد را نیز در فهرست سازمان‌های متولی قرار داد، در گفت‌وگویی که ماه گذشته با خبرگزاری پانا داشت، اعلام می‌کند: کمیته امداد متولی رسیدگی به وضعیت کودکان کار و خیابانی نیست و دیگر سازمان‌ها مانند سازمان بهزیستی باید عهده‌دار مسئولیت ساماندهی این کودکان باشند و قانوناً کمیته امداد مسئولیتی در قبال کودکان خیابانی ندارد و ردیف بودجه آن در این حوزه تعریف نشده است.
