رسیدگی به پرونده های میراث فرهنگی
چندی پیش تعدادی از کارشناسان حقوقی با یادآوری ضرورت
اهمیت و جایگاه ابنیه تاریخی و میراث فرهنگی کشور، پیشنهاد تشکیل دادسرای ویژه میراث
فرهنگی را مطرح کردند. به گفته این کارشناسان
در غالب استانها دادسرای ویژه میراث فرهنگی وجود ندارد اما در برخی از دادسراها و
دادگاهها برای رسیدگی به مشکلات میراث فرهنگی، شعبات خاصی
تعیین شده است . اما با همه این اوصاف کارشناسان براین باورند که راهاندازی یک مجتمع
قضایی ویژه میراث فرهنگی با توجه به اهمیت حفظ این میراث، جلوگیری از جولان قاچاقچیان ضروری است.
شعبه تخصصی میراث فرهنگی کیفیت رسیدگی را بالا میبرد
رییسکل دادگستری استان فارس با بیان اینکه حفاظت از میراث فرهنگی و اماکن تاریخی بر عهده اداره کل میراث فرهنگی است اظهار کرد: حفاظت از میراث فرهنگی زمانی که با خللی مواجه شود، تخلف شمرده میشود و پای مسئولان قضایی به میان میآید.
دکتر ذبیحالله خداییان افزود: هماکنون پروندههایی با موضوع تخلفات میراث فرهنگی در چند شعبه دادسرا یا مجتمع قضایی رسیدگی میشود اما تعداد آنها در حدی نیست که بخواهیم به فکر راهاندازی یک مجتمع قضایی تخصصی برای میراث فرهنگی باشیم.
وی ادامه داد: در صورتی که در هر یک از حوزههای منابع طبیعی یا محیط زیست و حتی میراث فرهنگی تخلفی رخ دهد، پرونده به شعبه مورد نظر در یک استان ارجاع داده میشود و آن شعبه نیز مسئول رسیدگی به تخلف خواهد بود. اما به طور کلی اگر بخواهیم به شکل تخصصی یک دادسرا برای میراث فرهنگی ایجاد کنیم، باید آمار پروندهها به حد نصاب تعریف شدهای برسد.
خداییان البته خاطرنشان کرد: ایجاد شعبهای تخصصی برای رسیدگی به پروندههای میراث فرهنگی و آثار باستانی برای ایجاد وحدت رویه در برخورد و همچنین برای تسلط قضات بر قوانین مربوطه نیز مفید است.
مقام ارشد قضایی استان فارس با تاکید بر اینکه تفکیک وظایف شعب مختلف در دادگستری کاری ضروری است، نیز گفت: تفکیک وظایف رسیدگی شعب به پروندههای تخصصی مانند میراث فرهنگی میتواند کیفیت رسیدگی را افزایش دهد و مسئولان دادگستری این استان هم به دنبال افزایش سطح کیفی رسیدگی به پروندهها هستند.
شعب تخصصی میراث فرهنگی، مکملی برای دیوان عدالت اداری
اما رییسکل دادگستری استان خوزستان معتقد است: در صورتی که در سطح هر استان بتوان دو شعبه بازپرسی و تحقیق و یک شعبه دادگاه اختصاص داد، اختصاصی کردن مجتمع قضایی برای میراث فرهنگی نگاه جدیتری پیدا میکند.
محمدباقر الفت در گفتوگو با «حمایت» با بیان اینکه شهرستانهایی مانند شوش و ایذه بناهای تاریخی زیادی دارند، تصریح کرد: با وجود این بناها، هر کدام از شهرستانها نمیتوانند به تنهایی یک شعبه رسیدگی داشته باشند و باید در مرکز استان خوزستان به تخلفات میراث فرهنگی رسیدگی شود.
وی با بیان اینکه مرکز استان خوزستان دارای شعبهای برای رسیدگی به تخلفات حوزه میراث فرهنگی و گردشگری است، بیان کرد: اما متاسفانه این شعبه تخصصی نبوده و به تخلفات دیگر مانند مشکلات راهنمایی و رانندگی و وقف هم رسیدگی میکند.
الفت با اشاره به رسیدگی شعبه یک دیوان عدالت اداری به پروندههای میراث فرهنگی هم گفت: دیوان عدالت اداری صلاحیت کشوری دارد و در کنار آن حدود 700 حوزه قضایی در سطح کشور فعال است که به رسیدگی این دیوان کمک میکند و به نوعی مکمل برای مسئولان دیوان به شمار میروند.
رییسکل دادگستری خوزستان خاطرنشان کرد: بهتر است مسئولان قضایی و کارشناسان حقوقی به جای ارایه پیشنهاد تشکیل مجتمع قضایی تخصصی میراث فرهنگی در نقاط مختلف کشور، به دنبال تخصصی کردن شعبههای قضایی در هر یک از مجتمعهای موجود در دادگاه و دادسرا باشند. وی ادامه داد: با توجه به تعداد حداقلی پروندههای موجود در میراث فرهنگی بهترین کار تخصصی کردن قضات و شعب فعال در هر استان است که میتوان به آرای صادره دیوان عدالت اداری هم کمک موثرتری کرد.
الفت در خصوص حد نصاب تعداد پرونده موجود در دادسرا برای ایجاد یک مجتمع در موضوع خاص، هم گفت: در صورتی میتوان از تشکیل مجتمع قضایی مستقل یا دادسرای میراث فرهنگی سخن گفت که تعداد پروندههای آن بیش از 150 مورد باشد و این در حالی است که هم اکنون شعبه اختصاصی و پرونده به میزان مذکور موجود نیست.
این مقام قضایی به شگرد اخیر برخی از مسئولان اشاره کرد و گفت: متاسفانه در اوضاع کنونی مدیران یک مجموعه به محض مشاهده یک تخلف در جهت عکس خود پیشنهادهای متعدد و مختلفی برای ایجاد مجتمعهای قضایی میدهند و این کار تازگی ندارد و این در حالی است که باید برای اجرایی شدن شعارها و حرفها باید از پایه و با تخصصی کردن شعب آغاز کنیم.
بهبود قوانین میراث فرهنگی نسبت به تشکیل مجتمع قضایی اولویت دارد
در حالی که روسای دادگستری استانهای خوزستان و فارس مشکل اصلی را در تخصصی شدن شعب میراث فرهنگی عنوان میکنند، رییسکل دادگستری استان کرمان این موضوع را به ضعف قوانین و کاستیهای عملکرد اداره میراث فرهنگی ارتباط میدهد.
علی توکلی در گفتوگو با «حمایت» با بیان اینکه ضرورتی برای ایجاد مجتمع قضایی تخصصی میراث فرهنگی وجود ندارد، اظهار کرد: وجود یک شعبه در دادسرا و یا دادگاه بدوی و تجدید نظر برای تخلفات میراث فرهنگی کفایت میکند و در کرمان هم بر اساس تعداد پروندههای مطرح شده برای میراث فرهنگی ضرورتی برای تشکیل مجتمع قضایی مستقل وجود ندارد.
وی ادامه داد: در صورتی که میراث فرهنگی قوانین خود را اصلاح و در کنار آن از املاک و تعلقات خود حفاظت و مراقبت کند، تخلفاتی در حوزه گردشگری و میراث فرهنگی هیچ گاه رخ نخواهد داد.
توکلی همچنین با بیان اینکه این اعتقاد وجود دارد که قوانین موجود در حوزه میراث فرهنگی یکی از موانع بزرگ رشد و آبادانی شهرها به شمار میرود، افزود: به مراتب پیش آمده است که یک دیوار یا محوطه بزرگ در نقطه مرکزی و یا حساس شهر که هیچ ارتباطی با تاریخ یا پیام فرهنگی ندارد، بر حسب قوانین میراث فرهنگی، یک میراث و مجموعه تاریخی تلقی شده و جلوی رشد و آبادانی یک شهر را گرفته است. در صورتی که مسئولان میراث فرهنگی باید به بناها و میراثی توجه کنند که از ریشه و اساس با تاریخ در ارتباط هستند و بین این آثار و آثار غیرتاریخی اما قدیمی، تفاوت قایل شوند.
این مقام قضایی همچنین نسبت به ورود بیاجازه ماموران میراث فرهنگی به یک بنای قدیمی که متعلق به مالکان خاصی است، اظهار کرد: این کار تخلف و ورود به حریم شخصی افراد بوده و مسئولان قضایی میتوانند با آنها برخورد کنند.
توکلی به شکایاتی که علیه اداره میراث فرهنگی تنظیم میشود و دلیل رسیدگی آن از سوی دیوان عدالت اداری نیز گفت: شکایت از ادارههای مختلف میراث فرهنگی در استانهای مختلف باید در دیوان عدالت اداری رسیدگی شود و با توجه به اینکه در هر استانی دیوان عدالت اداری وجود ندارد، پروندههای مورد نظر به تهران ارجاع میشود.